Erfgoed van de week: Serre, veranda - kopie van overzee
Op foto linksboven zie je een serre aan de Deventerweg in Zutphen. Net als de veranda is dit een goed voorbeeld van ideeën over bouwkunst die gekopieerd werden uit overzeese gebieden, zoals Nederlandsch-Indië. In de loop van de negentiende eeuw ontstond hier in Nederland steeds meer aandacht voor de overzeese gebieden.
Een veranda is een aanbouw van het hoofdvolume met een ‘open’ wand, wanneer er glas geplaatst is tussen de staanders spreekt men van een serre. Tot het midden van de negentiende eeuw werden serres en veranda’s in Nederland slechts bij hoge uitzondering gebouwd. Verwante vertrekken als erkers en tuinkamers kwamen hier toen wel al veelvuldig voor. Je ziet dan ook dat in de periode daarna dat serres of veranda’s veelvuldig worden mee ontworpen bij verschillende soorten gebouwtypen. Goede voorbeelden in Zutphen zijn de woningen die rond de eeuwwisseling (1900) zijn gebouwd aan onder andere de Coehoornsingel, Rozenhoflaan, Berkelsingel, Deventerweg en Jacob Damsingel. De plattegrond was altijd helder en eenduidig opgezet, afgestemd op de vertrekken van de woning. Zo kon je vanuit de woonvertrekken meestal met een dubbele (schuif) deur de serre of veranda bereiken. Vaak was er vanuit de keuken ook een toegang aanwezig. De uitwerking architectonisch gezien was zeer gevarieerd. Vaak zie je dat de veranda’s in de loop der tijd, maar soms ook vrij snel na de bouw, dichtgezet werden vanuit praktische overwegingen. De serre vormde zo een klimaatbuffer (en dus fijne verblijfsruimte) in de zomer en de winter.
Afbeeldingen:
- Foto linksboven: Serre aan de Deventerweg, 1998. (foto 0478_0211_000000_0008, collectie Regionaal Archief Zutphen)
- Foto linksonder: Eerste huis in Buitenzorg (Java, Nederlands Indië) van Barthold van Hasselt en zijn eega Wesselina van Hasselt-Ermeling met hen beiden op de veranda, rond 1895. (foto 0023_3224_0002 uit de collectie Familievereniging Van Hasselt, Regionaal Archief Zutphen)
- Foto rechts: “Waranda”, aangegeven in plattegrond woningen Rozenhoflaan. (foto collectie Monumentenzorg Zutphen)