Erfgoedvrijwilliger Joost Dijksman: “De liefde voor de geschiedenis heb ik van mijn moeder”

Joost Dijksman is een van de vele vrijwilligers die bij het Erfgoedcentrum Zutphen werken. Hij zet zich in voor het Regionaal Archief Zutphen (RAZ). Lisette Eindhoven sprak met hem voor de erfgoednieuwsbrief op een maandagochtend in maart 2024.

In de studiezaal van het archief is het rustig, alleen Joost Dijksman is deze morgen aanwezig. “Mijn collega kon niet komen vandaag, en sinds bijna iedereen vanuit huis grote delen van het archief kan raadplegen, wordt het hier steeds leger.”

Kring van Dorth

“Toen ik twintig jaar geleden door Historische Vereniging De Elf Marken gevraagd werd om het archief van de Kring van Dorth, toen nog gemeente Gorssel, te inventariseren, leek me dat wel leuk. Ik was net met pensioen en ging samen met een buurman, die nu overleden is, elke maandag naar het gemeentehuis in Gorssel, nu is dat museum More.” Toen deze archieven naar Zutphen verhuisden, verhuisde Joost mee. En toen Dorth was afgerond, vroeg het RAZ hem of hij met de notarisaktes verder wilde gaan. “Ach ja”, zegt Joost, “ik ben een echte wortelaar, als ik het ergens naar mijn zin heb, dan blijf ik daar. Ik voel me hier gewaardeerd.”

Pietepeuterig handschrift

Joost heeft een map voor zich liggen met 200 aktes uit 1829. “Deze map is een grote ramp”, zegt hij. “De klerk van deze notaris heeft een pietepeuterig, bijna onleesbaar handschrift. Eigenlijk is het gewoon een knoeier.” Als Joost de gegevens uit het repertorium, een soort inhoudsopgave bij de aktes, in de computer wil zetten, blijkt dat het nummer van de akte op de verkeerde regel staat. “Ik  moet goed opletten dat ik de correcte naam invoer.” Zodra na 75 jaar notarisaktes worden overgedragen aan een archief, worden ze voor iedereen openbaar. Joost zorgt ervoor dat de gegevens voor genealogisch onderzoek toegankelijk worden in de database. “Als ik klaar ben met deze map, dan zijn er 120.000 aktes ingevoerd en nog 40.000 te gaan.”

Plaatsvervangingscontract

De laatste aktes in de map zijn plaatsvervangingscontracten bij de Nationale Militie. “In die tijd kon je een plaatsvervanger naar de militie sturen. Daar stelde je dan een contract voor op. Het leuke is dat behalve de namen soms ook bijzondere uiterlijke kenmerken in het contract staan. Iemand was dan blond met blauwe ogen, maar ook pokdalig.”

Genealogisch onderzoek

“De liefde voor de geschiedenis heb ik van mijn moeder”, denkt Joost. Hij heeft voor al de takken van zijn familie genealogisch onderzoek gedaan. “Dat kost jaren tijd, en het is leuk als je onverwacht ergens een voorouder terugvindt. Zo ontdekte ik de hypotheekakte van een voorouder die een smederij had aangekocht en een andere voorvader die voor een van zijn zonen een plaatsvervanger in de militie had betaald. Iedereen die genealogisch onderzoek doet kan de betreffende akte bij het archief opvragen, waarna de akte wordt gedigitaliseerd. Zo komen er steeds meer aktes digitaal beschikbaar.”

Soms moet je geluk hebben, weet Joost. “Ik bezocht een streekmuseum vlak bij Eberhardsweiler. In dit gehucht, zo’n veertig kilometer oostelijk van Stuttgart, woonden in 1575 de voorouders van mijn moeder. Ik toonde mijn belangstelling, en maanden laten kreeg ik een brief met daarin het hele voorgeslacht van mijn moeder. Blijkbaar waren haar en dus ook mijn voorouders al geïnteresseerd in onze geschiedenis.”